Buket Uzuner'in Su Kitabından Türk Mitolojisine Etkileyici Bakış

İncelemeler Selin Şentürk

Edebiyatımızın çok yönlü ve özgün yazarı Buket Uzuner, eşsiz kahramanlarıyla, kitaplarında yararlandığı çok çeşitli kaynaklarla sadece edebi bir haz vermek değil aynı zamanda okuyucusunu bilgilendirmek konusunda da oldukça başarılıdır.

Su kitabını eline aldığınız anda kendinizi bambaşka bir dünyanın içinde buluyor, aynı zamanda kendinizi o dünyanın bir parçası gibi hissediyorsunuz. Yazarın, Uyumsuz Defne Kaman'ın Maceraları adıyla anılan "Su" kitabında Defne Kaman adlı gazetecinin çevresinde gelişen olaylar adlandırılır.

Buket Uzuner'in Su kitabında Türk Mitolojisine etkileyici bakış

Roman; Defne Kaman'ın kaybolması annesi, anneannesi ve ablasının karakola gitmesiyle başlar. Burada en dikkat çeken şey Defne Kaman'ın anneannesi Umay Bayülgen'dir. Onunla beraber kitap düşsel-fantastik bir yöne doğru eğilir. Türk mitolojisi ve şamanlık kurgunun içinde kendine etkileyici bir yer bulur.

Anneanne Umay'ın bol bol şamanlıkla ilgili bilgiler vermesi, Defne Kaman'ın kayboluşuyla ilgili Komiser Ümit Kaman'ı yönlendirişi ve kitaptaki isimlerin Türk Mitolojisiyle bağlantısı olması kitabın içindeki bize yol gösteren detaylardandır.

Türk mitolojisinde Umay ana; tabiat ana, Bay Ülgen; Gök Tanrı, Defne Kaman'ın dedesi Korkut, Defne Kaman'ın ve Komiser Ümit Kaman'ın soyadı benzerliği kitapta hep anlamlandırılan konulardır. Kitapta Şamanizm yerine çoğunlukla Kadim Gelenek, kamlık, kaman gibi kelimelerle bahsedilir.

Şamanizmin kitapta işlenişi de çok etkileyicidir. Şamanizm'de su, toprak, hava kutsaldır. Doğaya, hayvanlara oldukça saygılıdırlar. Hayvanlara işkence, eziyet kamlıkta günahtır. Hayat Ağacı olarak da adlandırılan Kayın ağacı törenlerin en kutsal sayılan parçasıdır. Bu bağlamda kitabın aynı zamanda bize güzel bir mesaj verdiği, kaybettiğimiz değerlerimizi de bize hatırlattığını görebiliriz.

Defne'nin bulunmasında da bize yol gösteren en önemli şey Kutadgu Bilig'tir. Buket Uzuner bu kıymetli eseri romanının içinde öyle güzel kullanmıştır ki herkese Kutadgu Bilig merakı ve okuma isteği aşılamıştır. Hatta kendisi de kitabın çıkışından sonra Kutadgu Bilig satışlarının arttığından bahsetmiştir.

Defne Türk mitolojisinin yanı sıra Yunan mitolojisinde de Daphne şeklinde geçmektedir. Yunan tanrısı Apollon ve güzelliğiyle bilinen Daphne arasında geçen mitolojik hikayeye de gönderme yapılır. Bu yönden de kitabın metinlerarasılıkta ne kadar başarılı olduğu gözler önüne serilir. Buket Uzuner yararlandığı kitaplar ve bunu bize aktarış şekliyle oldukça farklı bir tarz benimser. Ve bu tarz okuyucuyu yormadan bilgilendirme, kendi kültürünü ve unutulmuş değerlerini tanıtma konusunda oldukça başarılıdır.

Şamanlıkta cinsiyet ayrımı olmaz ancak kadın şamanların öne çıktığı görülür.

Kadının dünyaya yeni bir can getirmesi onun toplumun merkezi olmasını sağlamıştır. Kadın doğası itibariyle şamandır. Bu anaerkil toplumun bugün tam tersi yöne evrildiğini görmek şaşırtıcıdır.

Bugün hala farkında olmadan yaptığımız çoğu şeyin bu şaman geleneğinden geldiğini söylemek mümkündür. Bunlar kitabın içine bir bulmaca şeklinde yerleştirilmiş ve okuyucu bu bulmacayı dedektif gibi sayfaları çevirdikçe, romanın büyüleyici havasına kendini kaptırdıkça anlayacaktır.

Okuyucu Defne Kaman'ı bulmak için yola çıkar ancak kitabın sonuna geldiğinde asıl zevk aldığı şeyin Defne Kaman'ı aramak olduğunun farkına varacaktır.

Uyumsuz Defne Kaman'ın Maceraları, okuyucuya çok şey katacak kitabın sonunda ise okur kendini derin bir geçmişe merakla dolu olarak bulacaktır. Bize ise Buket Uzuner'e edebiyatımıza kazandırdığı kıymetli eserden dolayı teşekkür etmek kalacaktır.