Kelile ve Dimne: Fabl Türünün İlk Örnekleri

Kelile'nin Kalilag'dan Dimne'nin de Damnag'dan geldiği bilinmektedir. Ema klasik etiketiyle 4. baskısı (2019) 304 sayfa olarak sunulan kitap, İbnül Mukaffa'nın Berzeveyh'ten çevirdiği orijinalinden bazı değişiklikler yapılarak yayınlanmıştır.

Kitabın 4. baskısında basım hataları sıkça göze batarken, 14 bölüme ayrılacağından bahsedilen kitapta iki adet on üçüncü bölüm ve on ikinci bölümün masalı da iki kere yer alıyor. Hatalar pek keyifli bir okuma sunamasa da Beydaba'nın eserindeki masallar, yaşadığı düşünülen zamanlardan günümüze kadar ahlak üzerine çok şey anlatıyor.

Kelile ve Dimne, Hindistan'da sözlü olarak aktarılan masalların kitaplaştırılmış halidir. Pança-tantra adı ile toplanan Sanskritçe eser yıllar boyu değişerek günümüze kadar gelmiştir. Temelinde siyaset, ahlak ve öğüt barındıran masallar her okura bir şeyler katabilecek metinlerden oluşuyor. Kitabın ana konusunu otoritenin devamını sağlayan ilkeler ve ihanet, hile gibi kavramlar oluşturuyor.

Diğer yayınevlerinden baktığımızda 15 bölüme de ayrıldığı söylenen eser, insanların bu öğütlere binlerce yıl sonra da ihtiyaç duyduğu göz önüne alındığında önemini hala koruyor.

Kitabın içinde birbirinden güzel masallar var, masalların kahramanlarını çoğunlukla hayvanlar oluşturuyor. Beydaba adlı Hint bilgininin eseri, kural tanımayan Depşelem adlı bir Hint hükümdarına hükümdarlığı boyunca yaptıklarının yanlış olduğunu göstermek için Sanskritçe olarak sunulduğu ve Beydaba'nın isteği üzerine Depşelem Şah'ın bu eseri oluşturma talimatı verdiği gibi çelişen bilgiler kitapta okurun kafasını karıştırabiliyor. Depşelem'in Beydaba'ya yazdırdığı da söylenen kitap için farklı bilgilere ulaşmak mümkün. Beydaba'nın ne zaman yaşadığı konusunda da farklı görüşler tarihçiler arasında benimsendiğinden net bir şey söylemek oldukça zor oluyor.

Beydaba'dan farklı kaynaklar Beydeba ve Bidpai olarak da bahsediyor. Ne zaman yaşadığı konusunda hemfikir olunamasa da M.Ö. 1. ve 3. yüzyıl arası kabul edilip, Debşelim olarak da adı geçen Depşelem Şah'a eserin sunulduğu düşünülmektedir. Bir Hint hükümdarına sunulduğu konusunda hemfikir olan pek çok kaynak hükümdarın da Depşelem olduğunu düşünmektedir.

Ema klasik etiketiyle yayınlanan kitapta, Depşelem Şah gördüğü rüyadan sonra bir dağın etrafına gizlenmiş bir hazineye ulaşır. Çeşitli takıların ve değerli madenlerin arasında bir de levha bulunur. Levha İbranice yazılmış bir takım yazılara sahiptir. Çevrilen yazılarda hazinenin Depşelem için Hoşing Cihandar tarafından gömüldüğü yazılıdır. Ayrıca hazineye kendini kaptırmamasını ve ona levha ile bıraktığı öğütleri takip etmesi bildirilir. Öğütleri daha iyi anlaması için de Depşelem'in Serendip Dağı'na bir yolculuk etmesi gerektiği söylenmektedir. Hükümdar bir süre düşündükten sonra yola çıkar ve filozof Beydaba masalları anlatmaya başlar.

İç içe geçmiş masallardan oluşan kitapta bazen kimin kime hangi masalı anlattığını takip etmek güçleşebiliyor ama tüm masalları Beydaba'nın Depşeleh Şah'a anlattığı ara ara hatırlatılıyor.

Kitapta Pers ve Suriye el yazmalarından Kelile ve Dimne'den iki betimlemeye de yer verilmiş. 14 bölüme ayrılmış kitabın adı, Kelile ve Dimne adlı iki çakaldan geliyor. Dimne yalancılığı, Kelile dürüstlüğü simgeliyor.